Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου 1870 στη Μασσαλία της Γαλλίας. Πατέρας του ήταν ο Μιχαήλ Γ. Μελάς (1833-1897) και μητέρα του η Ελένη, το γένος Βουτσινά, κόρη γνωστού Κεφαλλονίτη εμπόρου από την Οδησσό.
Ο πατέρας του καταγόταν από τη μεγάλη και ιστορική οικογένεια των Μελάδων της Ηπείρου με ρίζες στο χωριό Πογδόριανη, σημερινό Παρακάλαμο - Ρεπετίστα Ιωαννίνων. Οι Μελάδες υπήρξαν σπαχήδες, ιππότες δηλαδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, οι οποίοι όμως έχασαν κατά τον 16ο αιώνα τα προνόμια τους επειδή αρνήθηκαν να αλλαξοπιστήσουν.
Ο Μιχαήλ Μελάς στη Μασαλία ασχολήθηκε με το εμπόριο και απόκτησε σημαντική περιουσία μεγάλο μέρος της οποίας, σύμφωνα με την παράδοση της οικογένειάς του, διέθεσε για εθνικούς και για κοινωνικούς σκοπούς. Δραστήρια κοινωνικά και εθνικά ήταν και η σύζυγος του.
Το 1874 η οικογένεια Μελά έρχεται για να εγκατασταθεί μόνιμα στην Αθήνα.
Το περιβάλλον του σπιτιού του, η εθνική δράση του πατέρα του, η παρακολούθηση των εθνικών εορτών και τελετών, ενασκούν τεράστια ψυχολογική επίδραση επί του νεαρού τότε Παύλου. Το τυχαίο αντίκρυσμα πολλών όπλων φυλασσομένων κρυφά στα υπόγεια του σπιτιού του και προοριζομένων για την Κρήτη που επαναστατούσε επανειλημμένα με σκοπό την Ένωση με την Ελλάδα, οι συζητήσεις περί των εθνικών θεμάτων που άκουγε συχνά στο σπίτι του την εποχήν εκείνη, μετά τον Ρωσσοτουρκικόν Πόλεμον και την Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου (1878) με την οποία οι Μεγάλες Δυνάμεις έδιναν στη Βουλγαρία το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, του επροξένησαν μεγάλη εντύπωση. Έκτοτε ήδη ονειρευόταν να καταταγεί στο Στρατό, όταν μεγαλώσει, ώστε και αυτός να αγωνισθή για την επανόρθωση των αδικιών.
Έτσι το 1886 μπαίνει στη σχολή Ευελπίδων, απ' όπου αποφοίτησε με το βαθμό του ανθυπολοχαγού του πυροβολικού. Το 1892 νυμφεύθηκε τη Ναταλία, κόρη του Mακεδόνα Στέφανου Δραγούμη, η οποία του στάθηκε εξαίρετη σύντροφος και συνεργάτιδα. Η εθνική περιπέτεια του 1897 τον πλήγωσε βαθιά.
Με ανησυχία παράλληλα παρακολουθούσε τη δράση της Βουλγαρικής Εξαρχίας (της αποσχισθείσης δηλαδή από το Οικουμενικό Πατριαρχείο βουλγαρικής εκκλησίας) στη Μακεδονία, την έντονη προπαγάνδα της και τον κίνδυνο του εκβουλγαρισμού του ελληνικού πληθυσμού της.
Μαζί με άλλους λοιπόν ομοϊδεάτες συναδέλφους του, όπως τους: Αλέξανδρο και Κωνσταντίνο Μαζαράκη, Γεώργιο Τσόντο, Αθανάσιο Εξαδάκτυλο και άλλους, αγωνίστηκε να αφυπνίσει τους υπεύθυνους πολιτικούς και την κοινή γνώμη, να αντιδράσουν και να προκαλέσουν ένοπλη τοπική αντίδραση των Μακεδόνων, αφού επίσημα η Κυβέρνηση δεν το επιχειρούσε.
Αργότερα, το 1904, όταν και η ελληνική Κυβέρνηση άλλαξε στάση και αποφάσισε να μελετήσει και να λάβει μέτρα οργανωτικά για συστηματική αντίδραση κατά της βουλγαρικής τακτικής, ο Παύλος Μελάς αναλαμβάνει δράση και έρχεται στη Μακεδονία.
Η πρώτη του αποστολή, την άνοιξη του 1904, όταν φτάνει μυστικά μαζί με άλλους τρεις, τους Αλέξανδρο Κοντούλη, Αναστάσιο Παπούλα και Γεώργιο Κολοκοτρώνη, και έχουν στόχο να μελετήσουν επιτόπου την κατάσταση και να εισηγηθούν μέτρα για ανάληψη ένοπλου αγώνα. Γρήγορα όμως φεύγουν, γιατί οι Τούρκοι πληροφορήθηκαν την παρουσία τους και τους έβαλαν στόχο.
Τον Ιούλιο του 1904, με πρωτοβουλία Κοζανιτών, έρχεται για δεύτερη φορά στη Μακεδονία, ως ζωέμπορος αυτή τη φορά. Τότε έρχεται και στη Σιάτιστα, για να συναντήσει ντόπιους αρχηγούς αγωνιστές και να βγουν άντρες για το σχηματισμό μικρών ένοπλων σωμάτων, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα ένοπλα τμήματα των Βουλγάρων.
Μετά από 20ήμερη παραμονή συναντήθηκε με τον Λάμπρο Κορομηλά, Πρόξενο της Ελλάδος στη Θεσσαλονίκη ανταλλάσσοντας σκέψεις για ανάληψη επιχειρήσεων και στη συνέχεια επέστρεψε στην Αθήνα.
Στην τρίτη αποστολή του στη Μακεδονία, στις 18 Αυγούστου 1904, όταν όλα ήταν έτοιμα κατά το σχέδιο ο Παύλος Μελάς με το επιχειρησιακό όνομα Καπετάν Μίκης Ζέζας (σύνθεση των ονομάτων του γιου του και της κόρης του), επικεφαλής σώματος εκ 35 μόλις ανδρών, που το αποτελούσαν Μακεδόνες, Μανιάτες και Κρητικοί,στέλνεται επίσημα από το Μακεδονικό Κομιτάτο της Αθήνας ως γενικός αρχηγός των Σωμάτων της περιοχής Μοναστηρίου – Καστοριάς.
Ο Μελάς στο διάστημα αυτό ως το θάνατό του φρόντισε κυρίως να οργανώσει την τοπική άμυνα και να ενισχύσει το φρόνημα των κατοίκων. Προσπάθησε να εκφοβίσει τους Βουλγάρους και να επαναφέρει στο Πατριαρχείο πληθυσμούς, που από φόβο είχαν προσχωρήσει στην Εξαρχία .
Στις 13 Οκτωβρίου βρίσκεται στο χωριό Στάτιστα για μια συνάντηση με τους οπλαρχηγούς Π. Κύρου και Καούδη, όπου η εκεί παρουσία του προδόθηκε στους Τούρκους από τον αρχικομιτατζή των Κορεστίων Μήτρο Βλάχο. Τουρκικό απόσπασμα έφτασε κι επακολούθησε μάχη. Σε μια παύση της , όταν άρχισε να νυχτώνει, ο Παύλος Μελάς βγήκε να βεβαιώσει ότι το τουρκικό απόσπασμα έφυγε. Τότε όμως τον πυροβόλησαν με τη σφαίρα να τον πετυχαίνει στην οσφυακή χώρα, προκαλώντας το θάνατο του μετά από μισή περίπου ώρα.
Λίγο πριν ξεψυχίσει παρήγγειλε στους συναγωνιστές του να δώσουν το τουφέκι του στο γιο του Μίκη και να του πουν ότι ο ίδιος έκανε το χρέος του προς την πατρίδα.
Ο θάνατός του συγκλόνισε το Πανελλήνιο, το αφύπνισε, και έγινε αφορμή να τρέξουν στη Μακεδονία πολλοί Έλληνες αξιωματικοί. Ο αγώνας για την απελευθέρωση της Μακεδονίας οργανώθηκε, απλώθηκε, γιγαντώθηκε για να καταλήξει στους νικηφόρους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-13.
Ο Μελάς στάθηκε ο πρωτομάρτυρας για την επιστροφή της Μακεδονίας στους κόλπους της ελληνικής πατρίδας.
Ο συναγωνιστής τους Κ. Μαζαράκης έγραψε ότι ο Παύλος Μελάς αντιπροσωπεύει «όλην την ιδεολογικήν δύναμιν του αγώνος». Ο Ίων Δραγούμης επιγραμματικά μας λέει. «Ο Μελά με τη σπίθα που άναψε στον καθένα, πολλοί, που ήταν τυφλοί ως τότε, είδαν».
Η μνήμη και οι αγώνες του Παύλου Μελά καθώς και όλων των Μακεδονομάχων είναι στις μέρες μας επίκαιροι όσο ποτέ, αφού κάποιοι βόρειοι γείτονες μας που δεν έχουν ταυτότητα και ιστορία προσπαθούν, με τη στήριξη ισχυρών διεθνών παραγόντων, να καπηλευτούν το ιερό όνομα της Μακεδονίας μας.
 |
| Ο Πύργος των Μελάδων, όπως σώζεται σήμερα, στον οικισμό Παηδονιά, του Δημοτικού Διαμερίσματος Ρεπετίστας Ιωαννίνων, μνημείο που μαρτυρά την ηπειρωτική καταγωγή του μεγάλου Μακεδονομάχου. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου