Το θαύμα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού

 Αναμφισβήτητα, περίοπτη  θέση μεταξύ των πολιτισμών  με τη σπουδαιότερη προσφορά  στην ανθρωπότητα κατέχει ο  αρχαίος ελληνικός πολιτισμός. Η  επιστήμη, η φιλοσοφία, η εκλεπτυσμένη  τέχνη και αρχιτεκτονική, η  ρητορική, τα έπη, το θέατρο, η δημοκρατία καλλιεργήθηκαν παραγωγικότατα και δημιουργικότατα σ' αυτό τον τόπο, φτάνοντας αρκετές φορές σε δυσθεώρητα ύψη. 

Επιφανείς και θρυλικές μορφές από τους παραπάνω τομείς έχουν μπει με την αξία τους στο παγκόσμιο πολιτιστικό "hall of fame" και τα ονόματά τους είναι πασίγνωστα και εκτός Ελλάδος. Εύλογα θα αναρωτηθεί κανείς πώς συντελέστηκε αυτό το θαύμα; Πώς είναι δυνατόν να έχει τόσο υψηλές πολιτισμικές επιδόσεις ο αρχαίος ελληνικός κόσμος; Η απάντηση απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή.

Διότι δεν είναι λίγοι αυτοί  που καταλήγουν σε βεβιασμένα και  συνεπώς εσφαλμένα συμπεράσματα τα οποία περιλαμβάνουν απίθανες εξηγήσεις που ξεκινούν από τη διαφορετική ανώτερη ράτσα των Ελλήνων μέχρι και φαντασιόπληκτες θεωρίες περί...εξωγήινης προέλευσής τους.
Ας γίνουμε όμως πιο συγκεκριμένοι, 

1) Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού κατέχει το σχετικά καλό και ήπιο μεσογειακό κλίμα της Ελλάδας.
 Στην Ελλάδα εξαιτίας του ιδανικού κλίματος, οι άνθρωποι δεν χρειάστηκε να δίνουν καθημερινά μάχη επιβίωσης με το ακραίο πρόσωπο της φύσης.

2) Η γεωγραφική θέση και τα πλήθη φύλων και πολιτισμών διαδραματίζουν αναμφίβολα σπουδαίο ρόλο στην ανάπτυξη ενός μεταγενέστερου πολιτισμού. Στην Ελλάδα κατά την 2η χιλιετία π.Χ. κι έπειτα, πολλά ελληνικά φύλα (Αχαιοί, Δωριείς, Ίωνες, Αιολείς κτλ) έρχονται σε επαφή και στη συνέχεια αναμειγνύονται με διάφορα προελληνικά φύλα (Πελασγοί, Λέλεγες, Κάρες, Μινωίτες κ.α.) που ήδη διακρίνονταν από υψηλό επίπεδο πολιτισμού. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να προκύψει ένα ιδιαίτερο πλούσιο πολιτισμικό "κράμα". 
Όσο πιο πολλά φύλα συνθέτουν ένα πολιτισμό, τόσο πιο πλούσιο θα είναι το "κράμα" που θα προκύψει. Όταν δε αυτό συμβαίνει σε μια περιοχή που αποτελεί γεωγραφικό σταυροδρόμι στο οποίο εισέρχονται και εξέρχονται εύκολα στοιχεία πολιτισμού, ιδέες, εμπειρίες, αγαθά κτλ, τότε οι πιθανότητες να προκύψει μεγάλη πολιτισμική άνθηση στην εν λόγω περιοχή είναι ιδιαίτερα αυξημένες. Η Ελλάδα αποτελεί τέτοιο ακριβώς πολιτισμικό γεωγραφικό σταυροδρόμι.

Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε και τα ταξίδια πολλών επιφανών Ελλήνων (Ηρόδοτος, Πλάτωνας, Σόλων, Σωκράτης, Θαλής, Θουκυδίδης κ.α.) στο εξωτερικό (Αίγυπτο, Ανατολία, Βαβυλώνα κτλ) από τα οποία αποκόμισαν νέες εμπειρίες, ήρθαν σε επαφή με διαφορετικούς λαούς και πολιτισμούς, γνώρισαν ξένα ήθη, έθιμα, παραδόσεις και στοχασμούς και με τη σειρά τους επεξεργάζονταν αυτά τα εξωτερικά ρεύματα διατυπώνοντας μέσα από τη δική τους δημιουργικότητα τις ιδέες, θεωρίες και φιλοσοφικές τους ανησυχίες.

3) Οι πολυάριθμες πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας που δεν υπάγονταν υπό την αυστηρή εξουσία ενός πανίσχυρου βασιλιά ή μονάρχη, σε συνδυασμό με το ιδιαίτερα επιδραστικό δημοκρατικό πολίτευμα της αρχαίας Αθήνας αποτελεί σίγουρα ιδανική προϋπόθεση για να αναδειχθούν προσωπικότητες που με τις ιδέες και ανακαλύψεις τους συντελούν στην πνευματική, επιστημονική και πολιτισμική πρόοδο(στην Αθήνα άλλωστε έζησαν, σπούδασαν και δημιούργησαν τα έργα τους πολλές εξέχουσες προσωπικότητες της αρχαίας Ελλάδας). 
Αυτό ήταν σαφώς πιο δύσκολο να γίνει σε πολιτισμούς όπου την εξουσία ασκούσε αυταρχικά ένας βασιλιάς ή αυτοκράτορας που καρπωνόταν όλες τις ανακαλύψεις και ιδέες των υπηκόων του. Επίσης στην αρχαία Ελλάδα γινόταν ευκολότερα (για τους λόγους που αναφέρθηκαν) η διάδοση και διακίνηση μιας ιδέας ή φιλοσοφικού ρεύματος σε σχέση με άλλες χώρες όπου η φιλοσοφία ήταν δέσμια του ιερατείου, όπως γινόταν λόγου χάριν στην Αίγυπτο.