Η περιοχή του Πωγωνίου, με τα όμορφα χωριά της, ανάμεσα σε αγέρωχα βουνά, όντας αναπόσπαστο γεωγραφικό διαμέρισμα εκείνου του ελλαδικού, ήταν και παραμένει χώρος με έντονη ελληνοχριστιανική παράδοση.
Κέντρο της ορεινής γραφικής αυτής περιοχής είναι η φημισμένη Πολύτσανη, χωριό για το οποίο αξίζει να αναφερθούμε, κάνοντας μια σύντομη ιστορική αναδρομή στο παρελθόν.
Με βάση τα ιστορικά δεδομένα, η Πολύτσανη υπέστη πολλές επιδρομές των βαρβάρων, αλλά άντεξε και διατήρησε ανά τους αιώνες την εθνική της ταυτότητα, τα ελληνικά σχολεία, τις εκκλησίες, τα ζηλευτά ήθη και έθιμά της.
Είναι γεγονός ότι μέχρι το 1939 η Πολύτσανη αναπτυσσόταν συνεχώς και πολύπλευρα. Οι κάτοικοι του χωριού, εκτός των άλλων, διακρίνονταν και για την φιλομάθειά τους. Τοκυριότερο μέλημά τους ήταν να μάθουν τα παιδιά γράμματα στη μητρική τους γλώσσα και να αναδειχτούν ιδιαίτερα στο μάθημα της αριθμητικής(όπως λεγόταν τότε),ώστε να γίνουν έμποροι.
Όμως ο τόπος, άγονος και λιγοστός, δε χωρούσε πολλούς. Έτσι, πολλοί απ’ αυτούς, όπως σ’ όλο το Πωγώνι, αναγκάζονταν να ξενιτευτούν, αρχίζοντας από την Οδυσσό, Ρουμανία, Βουλγαρία, Κωνσταντινούπολη, Αίγυπτο, Κογκό, Αμερική και αλλού, όπου στη γενικότητα, με την εργατικότητα και την οξυδέρκειά τους, πρόκοψαν και μεγαλούργησαν.
Οι περισσότεροι από κείνους που έμειναν εδώ ασχολούνταν κυρίως με το εμπόριο σε διάφορες πόλεις, όπως στο Αγρυρόκαστρο, στην Αυλώνα(πόλη και χωριά της),στο Φίερι, στη Λιούσνια, στο Δυρράχιο, Τίρανα, κτλ.
Και όντας φιλόπονοι, δουλευτάρηδες, και εφαρμόζοντας το αρχαίο ρητό: «Ουκ εν τη κτήσει των αγαθών, αλλ’ εν τη χρήσει το μέγα εστίν»,βελτίωναν συνεχώς το βιοτικό τους επίπεδο.
Με την κατάκτηση, όμως ,του τόπου μας από τους φασίστες Ιταλούς τα πράγματα άλλαξαν προς το χειρότερο και με την έναρξη του Ιταλοελληνικού Πολέμου δυσκόλεψαν περισσότερο. Οι Ιταλοί καταχτητές βομβάρδισαν την Πολύτσανη και αρκετοί κάτοικοι έχασαν τη ζωή τους.
Η Πολύτσανη, όπως και τ’ άλλα χωριά της περιοχής, και όλης της Εθνικής Ελληνικής Μειονότητας, στάθηκαν στο πλευρό των ηρωικών φαντάρων μας. Η νίκη του ελληνικού στρατού χαροποίησε αφάνταστα και τους Πολυτσανίτες. Όμως οι προσδοκίες τους για το μέλλον έμειναν όνειρα απραγματοποίητα.
Και ήρθαν, σε συνέχεια, τα δεινά του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1943 το χωριό κάηκε και λεηλατήθηκε ανελέητα από τους Γερμανομπαλίστες, οι οποίοι το θεωρούσαν στέκι και ορμητήριο των παρτιζάνων. Μερικούς χωριανούς, όπως τους:Δημήτρη Οικονόμου, Χρήστο Γκιούλη, Ράκο Γκιούλη, Βασίλη Παπίγκη, Περικλή Παπίγκη, τους συνέλαβαν και τους εξόρισαν στη Γερμανία, όπου και πέθαναν. Και αργότερα εξορίστηκαν και άλλοι στη Γερμανία, αλλά, ευτυχώς, μετά από μια χρονική περίοδο, αφέθηκαν ελεύθεροι.
Και στα χρόνια της δικτατορίας –πιο εμφανής η παρακμή του χωριού, καθώς και όλης της περιοχής και ευρύτερα. Η πνευματική ζωή των κατοίκων μας πήρε την κατηφόρα. Άρχισε να εκλείπει η ανθρωπιά, η αγάπη και η αλληλεγγύη, να τραυματίζεται ο πολιτισμός μας και να ξεθωριάζουν οι λαμπρές παραδόσεις μας. Ο φόβος και ο τρόμος-καθημερινό φαινόμενο. Όμως το εθνικό φρόνημα δεν έσβησε, γι’ αυτό άρχισαν οι κατατρεγμοί και οι συλλήψεις. Η Πολύτσανη, ιδιαίτερα, δοκιμάστηκε βαριά.
Οι φυλακισθέντες-πολλοί: Μηνάς Πάρας, Νώντας Τσελίκης, Σταύρος Γκόρος(εκτελέστηκε),Αριστείδης Γκόρος, Δημοσθένης Γκόρος, Αχιλλέας Γκόρος, Βασίλης Τζέλιος(πέθανε στη φυλακή),Ανδρέας Γκιούλης, Ηλίας Καραγιάννης, Παντελής Τζιαμίλας (πέθανε στη φυλακή),Νικόλας Οικονόμου (πέθανε στη φυλακή),Φώτος Ντάλας, Μίστος Παπαγιάννης, Σπύρος Σάββας, Μένης Φώτος, Αθανάσιος Τέρπος, (πέθανε στη φυλακή),Ανδρέας Μπουτσίκας, Αλέξης Μπάλλας, Παντελής Τέρπος (πέθανε στη φυλακή),Βασίλης Νότης, Χαρίλαος Μπάλλας, Νικόλας Βέλιος, Κωνσταντίνος Τσαούσης, Πρόκος Φώτος, Δήμος Μπάλλας, Πάνος Κούρος, Μήτε Κούρος.
Το χωριό τρομοκρατήθηκε. Απελπισία και απόγνωση, καχυποψίες και διχόνοιες, πάθη και μίση.
Και οι εξορίες όχι λίγες. Άρχισαν από τον Παναγιώτη Λέκκα, μετά συνέχισαν με τον Παναγιώτη Σίλη, τον οποίο ξυλοκόπησαν και ,όταν διαδόθηκε ότι θα εξορίσουν την οικογένειά του, ξεσηκώθηκε όλο το χωριό στο πόδι και προσπάθησε να τους συνοδέψει ως τη «Ράχη του Λέκκα».
Άλλες εξορισμένες οικογένειες είναι των: Σπύρου Πάρα, Μιχάλη Δαύτου, Πάντου Μάκου, Γιάννη Φώτου, Ζάχου Παπίγκη, Μιλτιάδη Γκόρου, Παντελή Τζαμίλα, Γκέλιου Γκιούλη, Σωκράτη Κονόμου, Μάνθας Γκιούλη, Κατίνας Ντίλιου.
Εξάλλου, τα κομματικά όργανα και οι ασφαλίτες δεν είχαν εμπιστοσύνη στους Πολυτσανίτες, γι’ αυτό στις διάφορες υπεύθυνες υπηρεσίες του χωριού διόριζαν ξένους, έστω και ανίκανους.
Η περίοδος της μεταπολίτευσης χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Για τα θετικά και αρνητικά φαινόμενα της περιόδου αυτής ίσως αναφερθούμε σε άλλο γραπτό μας στο εγγύς μέλλον.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου