Η ιστορική για τους Βορειοηπειρώτες Πρωτοχρονιά του 1991

Σαν χρονογράφημα: «ΓΚΟΤΣΙ!»

Γιάννενα. Παραμονή πρωτοχρονιάς στο σαλόνι του ξενοδοχείου "ΓΑΛΑΞΙΑΣ". Παρακολουθώ το βραδινό δελτίο ειδήσεων της τηλεόρασης παρέα με τον Γιώργο, Βορειοηπειρώτη φυγάδα από την Πέπελη Δερόπολης. Είμαστε μόνοι μας. Πριν λίγο μου είχε περιγράψει την φυγή του. Το πήδημα προς την ελευθερία. 
Η τηλεόραση μεταδίδει τις τελευταίες ειδήσεις, από το μεγάλο κύμα φυγής των Βορειοηπειρωτών των τελευταίων ημερών. Παρουσιάζει σκηνές από την νυχτερινή φυγή στην περιοχή Μουργκάνας. 

Ο οπερατέρ περιγράφει: «Βρισκόμαστε κοντά στο φυλάκιο Τσαμαντά της Μουργκάνας. Είναι ώρα 3 το πρωί και το κύμα των φυγάδων συνεχίζεται...». Και καθώς ο προβολέας σκίζει τα σκοτάδια της νύχτας, ο κάμεραμαν δείχνει σκηνές από ομάδες φυγάδων που συνεχώς καταφθάνουν. Ρακένδυτοι, ταλαιπωρημένοι, φοβισμένοι, πεζοπόροι της νυχτερινής πορείας προς την ελευθερία, περνούν μπροστά από την κάμερα που καταγράφει αυτό το μοναδικό ντοκουμέντο της δραματικής φυγής. Σκηνές που θυμίζουν άλλες επίσης δραματικές στιγμές της ιστορίας μας.

Φυγή προ της βίας. Στην οθόνη προβάλλονται συγκλονιστικές εικόνες, καθώς πλησιάζουν γυναίκες με το χαρακτηριστικό άσπρο μαντήλι της Δερόπολης, κρατώντας στα χέρια μωρά παιδιά ή κουβαλώντας στην πλάτη μικρά παιδιά. Ο Γιώργος δίπλα μου κοιτάζει με ολάνοιχτα μάτια την μαζική φυγή. Θυμάται την δική του φυγή, που πέρασε κάτω από τα συρματοπλέγματα σκάβοντας με τα χέρια του. 

Καθώς κοιτάζει τις γυναίκες με τα φορτωμένα στην πλάτη παιδιά αναπηδάει: «Γκότσι, γκότσι», φωνάζει. «Κι άλλη γκότσι». Και οι σκηνές από τη φυγή συνεχίζονται. Σκηνές που βλέπουμε στις εκκλησίες από την φυγή του Χριστού στην Αίγυπτο. Σκηνές που θυμίζουν την έξοδο των γυναικόπαιδων του Μεσολογγίου. Σκηνές που συγκλονίζουν την ανθρώπινη ψυχή.

Θα θυμούνται αυτά τα παιδάκια σ’ όλη τους τη ζωή τούτη τη νύχτα που «γκοτσι» στην πλάτη της μάνας τους, τυλιγμένα σε μια κουβέρτα, περνούν το μονοπάτι της Μουργκάνας.

Η ιστορία αυτή τη νύχτα καταγράφει στης Μουργκάνας την ολόμαυρη και ολοσκότεινη ράχη μία ακόμη σελίδα για ένα κομμάτι του δύσμοιρου γένους μας. Ποιος σκηνοθέτης θα βρεθεί να γυρίσει το «πέταγμα» των μικρών παιδιών προς την ελευθερία στα κακοτράχαλα πλάγια του Τσαμαντά;

«Κι άλλο γκότσι» φωνάζει δίπλα μου ο Γιώργος κοιτάζοντας την τηλεόραση. Ζει το δράμα των συμπατριωτών του. Τους νοιώθει καλύτερα απ’ όλους. Ξέρει τι θα πει πόθος για ελευθερία. 

Σε λίγο ακούγεται το μήνυμα του Μητροπολίτη Σεβαστιανού: «Αδελφοί Βορειοηπειρώτες, μη φεύγετε. Μην αφήνετε τα σπίτια σας, τον τόπο σας...». Δραματική έκκληση. «Όχι άλλες χαμένες πατρίδες».

Παραμονή Πρωτοχρονιάς. Σε λίγο αρχίζει ένας νέος χρόνος. Για όλους μας. Και για τα μικρά Βορειοηπειρωτόπουλα που έφτασαν κοντά μας «γκότσι» στην πλάτη της μάνας μέσα από τα δύσβατα μονοπάτια.

Τι να ευχηθούμε στα Βορειοηπειρωτόπουλα; «Καλή χρονιά» μικρό Βορειοηπειρωτόπουλο. Καλή χρονιά σε σένα που ήρθες. Καλή χρονιά και κουράγιο και σε σένα μικρό Βορειοηπειρωτόπουλο που έμεινες μέσα. Σε θυμούμαστε, σε βλέπουμε και σένα «γκότσι» στην δική σου μάνα. Καλή χρονιά.

Κωνσταντίνος Κωστούλας

1 Ιανουαρίου 1991

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Πρωινός Λόγος» Ιωαννίνων την Πέμπτη 3 Ιανουαρίου 1991)