Αξιοποιώντας και προωθώντας την παράδοση, υπηρετούμε τα εθνικά μας ζητήματα

του καθηγητή Δημήτρη Παππά

Είναι  γνωστό πως οι προγενέστεροί μας μας κληροδότησαν μια πλούσια παράδοση στην τέχνη, στον πολιτισμό, στα χριστιανικά ήθη και έθιμα, στους χορούς και τα τραγούδια, στα Ελληνικά γράμματα, στη συμπεριφορά, στην οικογενειακή και κοινωνική ζωή.

Έτσι στα χωριά μας υπήρξαν άριστοι μαστόροι, λιθοπελεκητές, ξυλουργοί, π.χ. ο Π. Νάτσης, Στ. Μπούζης στο Κλεισάρι, ο Γ. Ντόκος  στο Σελλειό, οι Μπιτσουναίοι στο Λόγγο, οι Λώληδες στο Βουλιαράτι - Βόδριστα. Φημισμένοι βαρελοποιοί, όπως  στην Τσάτιστα ο Γρηγόρης Ζώγκος, ο Α. Σιάκος στο Σελλειό, σπουδαίοι αγιογράφοι, όπως ο Θ. Γιούσης και τα παιδιά του στο Χλωμό και άλλοι αξιόλογοι επαγγελματίες σ΄ όλες τις περιοχές του χώρου μας, που άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους.

Επίσης πολλοί αγρότες μας, ιδίως στην Πάνω Δρόπολη, στο Δέλβινο, στα Ριζά δημιούργησαν παράδοση στην κηπουρική, στη φρουτοκαλλιέργεια κτλ. Στολίδι της Δρόπολης θεωρούνταν  ο  κάμπος του Σελλειου - Κλεισαριού πριν από την ίδρυση του συνεταιρισμού.

          

Αξιοζήλευτη είναι η παράδοση στα πολιτιστικά δρώμενα, στους λεβέντικους χορούς και στα ωραία συγκινητικά τραγούδια, προπαντός στη Δρόπολη και στο Πωγώνι. Με το πολυφωνικό τραγούδι των περιοχών αυτών ασχολήθηκε τα τελευταία χρόνια και το Γυναικείο Φωνητικό Σύνολο «Πλειάδες» της Θεσσαλονίκης, που αποτελείται από εφτά νέες κοπέλες από τα διάφορα διαμερίσματα του Ελλαδικού χώρου και από τη Δερόπολη. Οι «Πλειάδες» επελέγησαν και εκπροσώπησαν την Ελλάδα στην Κ' Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών της Ευρώπης και της Μεσογείου με την παράσταση «Το πέρασμα», βασισμένη σε πολυφωνικά  τραγούδια της Δερόπολης, Χειμάρρας και Πωγωνίου.

Πλούσια η παράδοση και στα ζηλευτά χριστιανικά μας ήθη και έθιμα ολούθε στο χώρο μας. Αυτό μαρτυρούν και οι πολλοί αξιόλογοι θρησκευτικοί χώροι, π.χ. το μοναστήρι της Πέπελης και του Δρυάνου, η εκκλησία του Χλωμού, της Βόδριστας κτλ.

Οι κοινότητές μας διακρίνονταν πάντα και στα Ελληνικά γράμματα. Είναι γνωστοί οι αγώνες τους για το άνοιγμα σχολείων και τη διατήρηση της μητρικής μας γλώσσας. Ο δάσκαλος και ο παπάς έχαιραν την μεγαλύτερη εκτίμηση στο χωριό. Αρκετοί δάσκαλοι, όπως ο Θ. Λαζάκης από το Κλεισάρι, ο Σπ. Ντρίτσος από τη Δερβιτσιάνη,... κληροδότησαν το ήθος και το ύφος στις μελλοντικές γενιές των δασκάλων.

Ασφαλώς και σήμερα η παράδοση συνεχίζεται γιατί λαός χωρίς παραδόσεις είναι σαν τα καράβια που ταλαντεύονται από τους αέρηδες στη θάλασσα.

Ιδιαίτερα στα πολιτιστικά θέματα η παράδοση εκδηλώνεται πιο έντονα. Κέντρα μαζικών εκδηλώσεων που διοργανώνονται από διάφορους φορείς είναι τα κεφαλοχώρια: Δερβιτσιάνη, Βουλιαράτι, Λιβαδειά, Πολύτσιανη, Σωτήρα.

Αξίζει να τονιστεί και η δουλειά που  κάνουν σχετικά με την  παράδοση ο Χρηστάκης Τζιάς, αφιλοκερδώς και η Έλενα Καλούδη με τις τηλεοπτικές εκπομπές τους στην Ελληνική γλώσσα.

          

Γνωστή και η προσπάθεια των συνταξιούχων ελληνοδιδασκάλων στους νομούς των Αγίων Σαράντα και Αργυροκάστρου.

Πολλοί είναι εκείνοι που προσπαθούν και αγωνιούν για τη διατήρηση και την προώθηση της παράδοσης στο χώρο μας. Ποιον να πρωτοαναφέρεις; Εντύπωση προκάλεσε τις προάλλες η συνέντευξη του Κώστα Τσιάβου από το Κλεισάρι αναφορικά με την παράδοση, τη γλώσσα και τη θρησκεία.

Αυτός, ένας άνθρωπος απλός, μα διανοούμενος, θα έλεγα, στην  παράδοση, είπε πολλές τεκμηριωμένες αλήθειες. Εξάλλου, ένα δωμάτιο του σπιτιού του  το έχει μετατρέψει σε πραγματικό μουσείο. Το ίδιο και ο συνταξιούχος δάσκαλος Γιώργος Χαρίσης στο Αλύκο του Βούρκου.

Μολαταύτα σε σχέση με την παράδοση, σε όλες τις πτυχές της, δεν γίνεται πάντα το ποθούμενο.

Πρώτ΄ απ΄ όλα δεν προβάλλεται όπως πρέπει η προγονική μας κληρονομιά.

Οι διάφορες δραστηριότητες και εκδηλώσεις επικεντρώνονται στα μεγάλα χωριά, ενώ τα μικρά και  απομακρυσμένα που κρύβουν μέσα τους σπουδαία παράδοση, όπως λ.χ. το Σελλειό, παραγκωνίζονται. Εξέχουσες προσωπικότητες και ευεργέτες του παρελθόντος μένουν στη σιωπή.

          

Σε  κάθε εκδήλωση χρωματισμένη θρησκευτικά υποτιμιέται, συνήθως, από τους συμμετέχοντες το πρώτο σκέλος της που είναι η Θεία Λειτουργία και δίνεται προτεραιότητα στο διασκεδαστικό. Συνεπώς μερικά θρησκευτικά μας ήθη και έθιμα ξεθωριάζουν χωρίς να το  καταλαβαίνουμε.

Και στην  Παιδεία παρατηρείται μια ανεπίτρεπτη αμέλεια σχετικά με τη διατήρηση των σχολείων που δεν λειτουργούν: σπασμένα τζάμια, κατεστραμμένες σκεπές κτλ.

Δεν  είναι αναχρονιστικό να  τονίσουμε, επίσης, ότι δήθεν στην εποχή του εκσυγχρονισμού δεν μπορούν να  συζήσουν οι γονείς με τα παιδιά εξαιτίας του έντονου χάσματος μεταξύ των γενεών. Όμως υπάρχουν  πολλά παραδείγματα άριστης συμβίωσης ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά..

          

Πολλοί συμπατριώτες μας επίσης εκφράζουν την αγανάκτησή τους για δήθεν  διαφθορά που υπήρξε  και υπάρχει. Χρήματα, βοήθειες δωρεές από διάφορους οργανισμούς και ιδρύματα για το καλό του τόπου μας, καθώς ακούμε, έχουν καταχραστεί και ίσως αυτό να συμβαίνει και σήμερα. Όμως το να πιστεύεις το καθετί απριόρι είναι λάθος. Σχετικά μ΄ αυτό το θέμα, ο διευθυντής του Ελληνικού Τελωνείου στην Κακαβιά τόνισε ότι βασικό μέλημά του είναι η καταπολέμηση αυτού του φαινομένου.

Ασφαλώς, το θέμα είναι ευρύ και δεν μπορεί να εξαντληθεί μ΄ ένα σύντομο γραφτό, αλλά ας ευαισθητοποιηθούμε για το τι μέλλει γενέσθαι για να προχωρήσουμε από το  καλό στο καλύτερο.

          

Επομένως την παράδοση πρέπει να τη ζούμε καθημερινά, να την αξιοποιούμε και να την προωθούμε, ώστε να υπηρετούμε καλύτερα τα εθνικά μας ζητήματα.