3 Mαρτίου 1913: 100 χρόνια από την απελευθέρωση του Αργυροκάστρου και του Δελβίνου στους Βαλκανικούς Πολέμους

Ο Έλληνας Πρωθυπουργός και Υπουργός των Στρατιωτικών Ελευθέριος Βενιζέλος στις 22 Φεβρουαρίου 1913, αμέσως μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, ενημέρωσε τον Αρχιστράτηγο Διάδοχο Κωνσταντίνο ότι υπέρτατο πολιτικό συμφέρον καθιστούσε αναγκαία τη συνέχιση της προελάσεως, με μέρος των δυνάμεων, για την απελευθέρωση και της υπόλοιπης Ηπείρου, μέχρι των οριστικών ορίων των εθνικών διεκδικήσεων, ενώ ο όγκος του Στρατού θα συγκεντρωνόταν στη Θεσσαλονίκη για την αντιμετώπιση της απειλής που είχε δημιουργηθεί από τις επεκτατικές βλέψεις των Βουλγάρων.

Τα όρια των εθνικών διεκδικήσεων στην Ήπειρο, σύμφωνα με την επίσημη διακήρυξη της Ελληνικής Κυβερνήσεως περιορίζονταν στην γραμμή: κόλπος του Αυλώνα, Κλεισούρα, λίμνη Αχρίδα.

Μετά την άφιξη του Ελληνικού Στρατού στη γραμμή αυτή, θα έμεναν στην Ήπειρο δύο μεραρχίες για την εκκαθάριση και εξασφάλιση της περιοχής.

Το Γενικό Στρατηγείο, επιθυμώντας να προσαρμόσει τις στρατιωτικές ενέργειες στις νέες πολιτικές και εθνικές ανάγκες, διέταξε την ανασυγκρότηση και αναδιάταξη των δυνάμεων και από τις 28 Φεβρουαρίου άρχισε η προώθηση του Ελληνικού Στρατού προς τις βόρειες περιοχές της Ηπείρου.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της 1^ης Μαρτίου 1913 η 8^η Μεραρχία κινήθηκε προς τα βόρεια, μέσω Καλπακίου, για να λάβει την επαφή με τις τουρκικές δυνάμει, που σύμφωνα με πληροφορίες του 1^ου Συντάγματος Ιππικού, είχαν καταλάβει θέσεις στην περιοχή Κτίσματα – Κακαβιά.

Απόσπασμα της Μεραρχίας (15^ο Σύνταγμα Πεζικού – δύο πυροβολαρχίες), που κάλυπτε το δεξιό πλευρό της, στις 6 μ.μ. της 2^ης Μαρτίου επιτέθηκε εναντίον τουρκικών δυνάμεων στην περιοχή Χρυσόδουλη, οι οποίες μετά τους πρώτους πυροβολισμούς συμπτύχθηκαν προς την κοιλάδα του Δρίνου. Η κύρια φάλαγγα της Μεραρχίας έφτασε στο χωριό Κτίσματα.

Την επομένη,  3 Μαρτίου 1913, η 8^η Μεραρχία αφού διέθεσε τάγμα Ευζώνων στην κατεύθυνση προς το Δέλβινο, συνέχισε την προέλαση προς το Αργυρόκαστρο. Στις 11:30 το πρωί το 1^ο Σύνταγμα Ιππικού, που κάλυπτε την κίνηση της Μεραρχίας, εισήλθε στο Αργυρόκαστρο, όπου οι Έλληνες κάτοικοι της πόλεως του επιφύλαξαν ενθουσιώδη υποδοχή. Την ίδια μέρα στις 3 μ.μ. εισήλθε στο Δέλβινο και το Τάγμα Ευζώνων.

Το σύνολο των συλληφθέντων Τούρκων αιχμαλώτων στην περιοχή έφτασε στους 1.500 άντρες περίπου. Ο όγκος του τουρκικού Στρατού που υπολογιζόταν σε δύναμη 8.000 αντρών, συνέχισε την υποχώρηση προς το Τεπελένι.

Πηγή: Ο Βορειοηπειρωτικός Αγώνας (ΔΙΣ/ΓΕΣ)