16 Ιουνίου 1961: Ο Καπετάνιος του Βούρκου Θύμιος Λιώλης αφήνει την τελευταία του πνοή

Σήμερα συμπληρώνονται 52 χρόνια που ο θρυλικός καπετάνιος του Βούρκου, Θύμιος Λιώλης, μας αγναντεύει από τους ουρανούς, τους καταγάλανους λευκούς ουρανούς, για τους οποίους αφιέρωσε όλο το είναι του. Παρόν καθόλη τη δράση του εκεί που πονούσε και αιμορραγούσε η Πατρίδα, αποτελεί για τις βορειοηπειρωτικές γενιές πηγή παραδειγματισμού και μέτρο αφοσίωσης. 

Απο'κει ψηλά που μας αγναντεύει, έχει κάθε δικαίωμα να κρίνει τις πράξεις και την αφοσίωση μας. Αφού πρώτα, ο ίδιος εκπλήρωσε στο ακέραιο το χρέος του σαν άνθρωπος, σαν αδερφός και σαν πατριώτης. 
Γιατί θα πρέπει σήμερα, σε κάθε βήμα μας, να αναλογιζόμαστε αν πράττουμε το σωστό, αν εκπληρώνουμε το χρέος μας προς την Πατρίδα, ένα χρέος που ο Θύμιος Λιώλης τήρησε με ευλάβεια και εκπλήρωσε με απόφαση ζωής και θανάτου. 

Ο Θύμιος Λιώλης είναι σήμερα ένας ζωντανός θρύλος. 
Οι πράξεις όμως που τον ανέδειξαν σε θρύλο είναι απλές κι ανθρώπινες: 
αρχίζοντας από την υπεράσπιση ενός συγχωριανού του, συνεχίζοντας με την αντίσταση έναντι ενός αγά, με την ταπείνωση ενός βασιλιά και φτάνοντας στη συμμετοχή στους εθνικούς αγώνες. 
Βρέθηκε όπου τον κάλεσε η Πατρίδα του, η Ελλάδα και η ιδιαίτερη Πατρίδα του, η Βόρειος Ήπειρος, για να τις υπηρετήσει και μόνο από τη θέση του απλού στρατιώτη, χωρίς να κάνει δεύτερες σκέψεις για προνόμια και αξιώματα. 

Τη θέση του απλού στρατιώτη, αυτή τη θέση δυσκολεύονται να κατανοήσουν και να πάρουν ορισμένοι μας συμπατριώτες σήμερα, οι οποίοι έχουν μετατραπεί σε κριτές των πάντων και εποφθαλμιούν μόνο θέσεις και προνόμια. 

Ο Θύμιος Λιώλης και άλλοι οπλαρχηγοί μας βλέπουν από τα ουράνια ύψη, σημείο ασφαλείας, για να μας κρίνουν για τις πράξεις και την αφοσίωση μας. 
Ας μην τους διαψεύσουμε. 
Έτσι τους τιμούμε καλύτερα. 

(βασισμένο σε άρθρο της εφημερίδας "Ταχυδρόμος της Ηπείρου" τον Ιούνιο του 2006 προσαρμοσμέρνο στο σήμερα)

Αναδημοσίευση του άρθρου της εφημερίδας "ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ" έτσι όπως γράφτηκε 52 χρόνια πριν, στο άκουσμα της είδησης για το θάνατο του θρυλικού καπετάνιου Θύμιου Λώλη: 

ΑΠΕΘΑΝΕ ΤΟ ΠΑΛΛΗΚΑΡΙ ΤΟΥ ΒΟΥΡΚΟΥ. Ο ΘΡΥΛΙΚΟΣ ΘΥΜΙΟΣ ΛΩΛΗΣ 

Το πρωί της Παρασκευής 16 Ιουνίου, απέθανε στο Κρατικό Νοσοκομείο, όπου ενοσηλεύετο από ολίγων ημερών, το γνωστό σε όλη τη Βόρειο Ήπειρο και ιδιαίτερα στην επαρχία Δελβίνου παλληκάρι, ο θρυλικός αρχηγός του Βούρκου, ο καπετάν Θύμιος Λώλης σε ηλικία 83 ετών. 
Η είδηση του θανάτου του εσκόρπισε αφάνταστη λύπη σ' εκείνους που τον γνώρισαν από κοντά, σ' εκείνους που τον γνώρισαν μαζί του και εξετίμησαν τα καταπληκτικά κατορθώματα του, τους συνεχείς αγώνες του, το ακατάβλητο θάρρος του και τη λεβεντιά του.

Ο Θύμιος Λώλης γεννήθηκε στην Κρανιά του Δελβίνου και από μικρός εμποτίστηκε με μίσος κατά των αγάδων, των τσιφλικάδων της περιοχής και όλων των εχθρών του Γένους και διάλεξε το ντουφέκι ως μοναδικό μέσο για να τους πολεμήσει. 
Το 1904 ο επίσης θρυλικός αρχηγός της Χειμάρρας Σπυρομίλιος τον έστειλε στη Μακεδονία υπό τας διαταγάς του ωσαύτως θρυλικού Ηπειρώτη αρχηγού Παύλου Μελά, όπου επολέμησε γενναία. 

'Υστερα γύρισε στην πατρίδα του και οργάνωσε αντάρτικο σώμα δικό του, το οποίο συνεργάσθη το 1912 με τον αείμνηστο Αργυροκαστρίτη οπλαρχηγό Ιωάννη Πουτέτση. Μετά το φόνο του Πουτέτση στην Τσούκα της επαρχίας Δελβίνου, ο Θύμιος συνέχισε τους αγώνες του πολεμώντας και τους Τούρκους και τα άτακτα στίφη των αλβανικών συμμοριών, που εμφανίστηκαν τότε με την κήρυξην του πολέμου, για να τρομοκρατήσουν τον ελληνικό πλυθησμό και να ιδρύσουν την Αλβανία. 
Το 1914 με την κύρηξη της Επαναστάσεως του Βορειοηπειρωτικού λαού εναντίον των ισχυρών της γης για την άδικη απόφαση τους, ο καπετάν Θύμιος από τους πρώτους προσεχώρησε σ' αυτήν. 
Πολέμησε γενναία σε όλες τις μάχες, προκαλέσας τον θαυμασμόν δια την τόλμη του, την ευκινησίαν του και την καταπληκτική σκοπευτική του ικανότητα. 
Μετέπειτα όταν η Βόρειος Ήπειρος επεδικάσθη στους Αλβανούς, ο καπετάν Θύμιος σε όλους τους αγώνες του εκεί Ελληνισμού έδινε το παρόν. 

Το 1934 κατά την απεργία των κατοίκων για τα σχολεία, ο Θύμιος με τους άλλους ηγέτες του εκεί Ελληνισμού εξωρίσθη. Και κατά τον πόλεμο του 1940 ο Θύμιος Λώλης πρώτος στον αγώνα. 
Το 1941 ήρθε στην Αθήνα ως πρόσφυγας. Μα οι Αλβανοί που αποτελούσαν τη θλιβερή συνοδεία των Ιταλών, τον συνέλαβαν, τον μετέφεραν στα Τίρανα και τον καταδίκασαν διότι κατά τον πόλεμο βοήθησε τον Ελληνικό Στρατό. 
Τον άφησαν αργότερα, αλλά ο καπετάν Θύμιος δεν ησύχασε. Οργάνωσε σώμα από 500 περίπου Βουρκάρηδες και πλεμούσε κατά των Ιταλών, Γερμανών και Αλβανών. Οι Αλβανοί όμως δεξιοί και αριστεροί τον κυνήγησαν και το 1944 κατέφυγε με λίγα παλληκάρια στις ομάδες του Ζέρβα. 
Ήρθε στην Αθήνα ζώντας πάντοτε με τον καημό πως θα γυρίσει πίσω στον τόπο του, αλλά πέθανε πικραμένοςπου δεν πραγματοποιήθηκε ο πόθος του. 

Το ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟΝ ΜΕΛΛΟΝ που τον φιλοξενούσε πάντοτε στα γραφεία του και φεύγοντας απ' αυτό προ ημερών έπεσε στο δρόμο από τους πόνους που του προξενούσαν τα τραύματα που' χε στο σώμα του, γράφει τα λίγα αυτά λόγια. 
Η δράση όμως του θρυλικού καπετάν Θύμιου είναι πολύ μεγάλη και θα επανέλθει. 
Δεν κλέει για το θάνατο του, γιατί στα παλληκάρια δεν ταιριάζουν κλάματα. 
Μα κι αν πέθανε οι αγώνες του και οι θυσίες του θα μείνουν πάντα χαραγμένοι στη σκέψη όλων των Βορειοηπειρωτών. 

Στα βουνά και στα λαγκάδια του Νομού Αργυροκάστρου και ιδιαίτερα της επαρχίας Δελβίνου θα αχάει το θρυλικό τραγούδι: 
"Μες στης Δρόβιανης τη ράχη 
Θύμιος Λώλης κάνει μάχη". 

Η νεκρώσιμη ακολουθία του αείμνηστου Μπάρμπα Θύμιου εψάλη την επομένη και 11 η ώρα στο Ναό των Αγίων Αναργύρων. 
Προσήλθον δε εις αυτήν όλα σχεδόν τα Διοικητικά Συμβούλια των Βορειοηπειρωτικών Οργανώσεων και πολλοί συμπατριώτες... 

Αθ. Γκογκόνης