Κοσμοσυρροή πιστών και φέτος στον τάφο του πατρο - Κοσμά

Συγκινητικές εκδηλώσεις ευλαβείας - Τιμήθηκε και στην Κόνιτσα η μνήμη του 

• Στον τάφο του πατρο – Κοσμά, στο Κολικόντασι, κοντά στο Φίερι της Αλβανίας, συνέρρευσαν φέτος περισσότεροι πιστοί από κάθε άλλη χρονιά.

Η κοσμοσυρροή οφείλεται και στα πρόσφατα γεγονότα της Πρεμετής, όπου επιχειρείται από τον τοπικό Δήμο προσβολή της Ορθοδοξίας με την αρπαγή χριστιανικού Ναού. 

Συγκινητικές εκδηλώσεις ευλάβειας και τιμής στον άγιο Κοσμά εκτυλίχθηκαν στον τάφο του, ο οποίος βρίσκεται κατά μήκος  του κατεστραμμένου Ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου. Οι προσκυνητές έπαιρναν λίγο χώμα για φυλαχτό. Γυναίκες έβγαζαν τα καλύμματα των κεφαλιών τους, τα τοποθετούσαν στον τάφο του άγιου για ευλογία και στη συνέχεια τα ξαναφορούσαν. Οι μάνες σήκωναν τα μικρά παιδιά, για να προσκυνήσουν την εικόνα του. Άνδρες και γυναίκες άναβαν κεριά στον τάφο του Πατρο - Κοσμά και δεν απομακρύνονταν από εκεί, παρά μόνον όταν αυτά καίγονταν τελείως! Αλλόθρησκες μουσουλμάνες γυναίκες πάλι, τοποθετούσαν τα ρούχα των παιδιών τους κάτω από την αγία Τράπεζα για ευλογία.

Η Μονή στο Κολοκόντασι

Για τη Μονή του αγίου Κοσμά στο Κολικόντασι έχουν ενδιαφέρον τα στοιχεία που αναφέρει ο κοσμήτορας της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Μιχάλης Τρίτος: «… Η Ιερά Μονή του Αγίου Κοσμά βρίσκεται βόρεια της Απολλωνίας, στην ανατολική όχθη του Αψού ποταμού, κοντά στο χωριό Κολικόντασι της Μεγάλης Μουζακιάς. Απέχει ένα τέταρτο από την πόλη Φίερι. Χτίστηκε μεταξύ Αυγούστου 1813 και Ιουνίου 1814 από τον Αλή Πασά τον Τεπελενλή, όταν αυτός περιέλαβε στο πασαλίκι του το Μπεράτι και την περιοχή του. Ο Αλής, μπαίνοντας στο Μπεράτι, θυμήθηκε τον Πατρο - Κοσμά και κάλεσε τον Μητροπολίτη Βελεγράδων Ιωάσαφ, Β', τον οποίον πρόσταξε να κάμη την ανακομιδή του αγίου και να κτισθή και μοναστήριον επ' ονόματι του αγίου, επειδή τον γνώρισε ως αληθή άνθρωπο του Θεού». Στο εξωτερικό της κόγχης του Ιερού γίνεται αναφορά στον Αλή Πασά…

***

Παραμονὴ της εορτής του αγίου Κοσμά, την περασμένη Παρασκευή το απόγευμα, τελέστηκε  Μέγας Εσπερινός στον ομώνυμο Ναό της Κόνιτσας, στο τέλος του οποίου λιτανεύτηκε ιερό λείψανο και η εικόνα του αγίου, μέχρι την κεντρικὴ Πλατεία της κωμόποληε. Οι πιστοί, που συμμετείχαν, όχι μόνο από την περιοχή, αλλά και από ολόκληρη την Ήπειρο, ήταν πολλοί. Ανήμερα της εορτής, έγινε πολυαρχιερατικὴ Θεία Λειτουργία και στη συνέχεια μητροπολίτες, που ιερούργησαν μαζί με κληρικούς, μετέβησαν στην Μονή Μολυβδοσκεπάστου και τέλεσαν τρισάγιο στον τάφο του αοιδίμου Μητροπολίτη Σεβαστιανού. 

HΛΙΑΣ ΜΑΚΟΣ

Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο μεγάλος Διδάσκαλος και Προφήτης

Του ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ ΜΠΙΓΓΟΥ

*   Ο Κοσμάς ο Αιτωλός γεννήθηκε το 1714 στο χωριό Μεγάλο Δένδρο Τριχωνίδας. Οι γονείς του ήταν Ηπειρώτες και είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή της Ναυπάκτου. Τα πρώτα γράμματα τα έμαθε από το Δάσκαλο Γεράσιμο Λύτσικα, έπειτα μαθήτευσε κοντά στον ιεραπόστολο Ανανία Δερβιζάνο στη Λομποτίνα, όπου στη συνέχεια δίδαξε και ο ίδιος δίπλα στον Ανανία. Με την ίδρυση της Αθωνιάδας εποχής στο Άγιο Όρος (1749)η δίψα του για μάθηση τον οδήγησε στη σπουδαία αυτή Σχολή που είχε και σπουδαίους Δασκάλους, όπως ήταν και ο γνωστός Ευγένιος Βούλγαρης. Φοίτησε περίπου 6 χρόνια.

Το 1760 παίρνει άδεια ιεροκήρυκα από τον Πατριάρχη Κων/πολης τον Σεραφείμ Β’. άρχισε το κήρυγμα του Θείου Λόγου από τα περίχωρα της Κων/πολης και περιόδευσε σχεδόν ολόκληρη την Ελλάδα που τότε ήταν τουρκοκρατούμενη και οι Τούρκοι είχαν επιβάλλει συστηματικό εξισλαμισμό των μη μουσουλμανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Στα πολύ δύσκολα αυτά χρόνια της 20χρονης διδασκαλίας του χιλιάδες ήταν οι ακροατές και οι μαθητές, όπως ο Σουλιώτης καλόγερος Σαμουήλ, ο Κατσαντώνης, ο νεομάρτυρας Δημήτριος και οι ξακουστοί κλέφτες των Αγράφων  και του Ολύμπου. Το ιεραποστολικό του έργο εντυπωσιακό, ιδιαίτερα στην ακριτική και πολύπαθη Ήπειρο. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι ήταν πρόδρομος του Ρήγα Φεραίου και του Αδαμάντιου Κοραή.

Θεμελιώδες μήνυμα της διδασκαλίας του Αγίου Κοσμά είναι η πίστη του στην επαναστατική δύναμη της Παιδείας, που παίρνει την πρώτη θέση στις προτεραιότητες και επιλογές του. Μάλιστα για τον Ελληνισμό τόνιζε με έμφαση ότι τόσο ο αρχαίος όσο και ο βυζαντινός και ο νεοελληνικός είναι μια αδιάσπαστη ενότητα και συνέχεια. Ειδικότερα οι θέσεις του για τη Σχολική Αγωγή είναι φωτισμένες, ευαγγελικές και πατριωτικές. Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός κατέχει ξεχωριστή θέση στο Νεοελληνικό Διαφωτισμό.

Ειδικότερα η γλώσσα του ήταν απλή και λαϊκή, διανθισμένη με ζωηρές διηγήσεις, παρομοιώσεις, μεταφορές, ασύνδετα και πολυσύνδετα. Ιδιαίτερα ενδιαφέρεται για την εκπαίδευση και κυρίως για την ελληνική γλώσσα στις αλβανόφωνες περιοχές. Πιστεύει ότι χωρίς πνευματική αναγέννηση δεν μπορεί να επιτευχθεί πολιτική αποκατάσταση. Γι’ αυτό προσπαθεί  να ισχυροποιήσει τα αδύνατα εθνολογικά και γλωσσικά διαμερίσματα της χώρας. Η προώθηση της λαϊκής παιδείας, σε συνδυασμό με το ορθόδοξο κήρυγμα, υπηρετεί γενικότερες πολιτικές βλέψεις, την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και την αναβίωση της ελληνικής εθνικής συνείδησης. Όπως είναι γνωστό, τα κηρύγματα δεν τα έγραφε και βέβαια οι «Διδαχές» του, οι οποίες έχουν διασωθεί είναι γραμμένες από σύγχρονούς του ή μεταγενέστερους.

Πάντως, η σκληρή γλώσσα που χρησιμοποίησε για τις αυθαιρεσίες τοπικών αρχόντων και για την πολυτελή ζωή των πλουσίων δημιούργησε εχθρότητα και διωγμούς εναντίον του. Κατέκρινε με ιδιαίτερη δριμύτητα τους Εβραίους που τον κατηγόρησαν ότι υποκινούσε επανάσταση.  Στις 24 Αυγούστου 1779 οι τουρκικές αρχές τον συνέλαβαν και τον θανάτωσαν με απαγχονισμό. Τιμήθηκε απ’ όλους, σύγχρονους και μεταγενέστερους. Μάλιστα, το 1961 κατατάχθηκε μεταξύ των Αγίων.

Οι «Διδαχές» του

Αξίζει να θυμηθούμε μερικά αποσπάσματα από τις «Διδαχές» του: 

Α) «Πρώτοι εμείς με το σταυρό! Πρώτοι κι εσείς με το ντουφέκι! Γένος και πίστις ένα είναι. Και η εκκλησία μας είναι ελληνική και το Γένος μας είναι ελληνικό» (από τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Β’ Γυμνασίου, σελ 308).

Β) «Δια τούτο πρέπει να στερεώνετε σχολεία ελληνικά να φωτίζονται οι άνθρωποι. Διότι διαβάζοντας τα ελληνικά, τα ηύρα όπου λαμπρύνουν και φωτίζουν τον νουν του μαθητού ανθρώπου. Καθώς φωτίζει ο ήλιος την γην όταν είναι ξαστεριά και βλέπουν τα ομμάτια μακριά, έτσι βλέπει ο νους τα μέλλοντα…» (από τα Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Γ’ Γυμνασίου σελ. 64).

Οι προφητείες του

Επίσης ο Κοσμάς ο Αιτωλός τιμήθηκε και ως προφήτης. Οι  προφητείες του εκφράζουν μια σημαντική πτυχή της πολύπλευρης πνευματικής του προσφοράς, μέσα στο τιτάνιο εθναποστολικό του έργο, στα μαύρα χρόνια της πικρής σκλαβιάς του πολύπαθου Γένους μας. 

Αξίζει να προσθέσουμε και μερικές προφητείες του (ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ ΠΡΟΦΗΤΕΙΕΣ, ΑΠ. ΧΑΡΙΣΗ, σελ.15-43):

1) «Θα ‘ρθεί το ποθούμενο, όταν έρθουν δυο καλοκαίρια και δυο πασχαλιές μαζί». Ο Κοσμάς ο Αιτωλός χρησιμοποιεί τη λέξη ποθούμενο (λευτεριά του Γένους), για να μην κινεί τις υποψίες της τούρκικης εξουσίας.

2) «Στον Αυλώνα θα γίνει χαλασμός. Πολύς στρατός θα βγει και θα λευτερωθεί ο τόπος».

3) «Θα ‘ρθει καιρός μια γυναίκα να κυνηγήσει δέκα Τούρκους με μια ρόκα».

4) «Η Γαλλία θα λευτερώσει την Ελλάδα, την Ήπειρο η Ιταλία».  Το 1828, 15.000 Γάλλοι στρατιώτες (με τον στρατάρχη Νικόλαο Μαιζών) αποβιβάστηκαν στην Πελοπόννησο και εξανάγκασαν τους Αιγυπτίους (υπό τον Ιμπραήμ) να εγκαταλείψουν ταχύτερα το ελληνικό έδαφος. Επίσης στον πόλεμο του 1897, 300 Ιταλοί Γαριβαλδινοί αποβιβάστηκαν στην Ήπειρο κι έλαβαν μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις.

5) «Θα βάλουν φόρο στις πόρτες και στα παράθυρα». Αυτό που στην εποχή του Κοσμά του Αιτωλού φαινόταν αδιανόητο, σήμερα θεωρείται αυτονόητο. Γενικά τα ακίνητα (αλλά  και τα κινητά) επιβαρύνονται με τους περισσότερους άμεσους και έμμεσους φόρους.

ΠΡΩΙΝΟΣ ΛΟΓΟΣ